on March 29, 2017
‘Ik snap de verleiding tot matchfixing wel’
Het Italiaanse profvoetbal wordt al jaren geplaagd door schandalen, dit voorjaar ontdekte de Italiaanse justitie dat dertig clubs, voornamelijk uit de derde en vierde afdeling, betrokken waren bij matchfixing. ‘Ik keur het niet goed, maar snap het wel,’ zegt Koen Brack, de voormalige verdediger van Cambuur Leeuwarden speelt sinds zes jaar in de Serie D. De verdachte clubs waren tegenstanders van Brack en verdachte spelers collega’s. ‘Veel jongens krijgen soms maandenlang geen salaris en dan kan het verleidelijk zijn om voor 5000 euro in je eigen doel te schieten.’
Zondagmiddag half drie in Genzano, een klein stadje op zo’n 35 kilometer ten zuiden van Rome. De plaatselijke trots, Cynthia 1920, speelt tegen Polisportiva Arzachena uit Sardinië, de nieuwe ploeg van Koen Brack. Opgegroeid in Deventer en Go Ahead Eagles was Brack van 2004 tot 2009 centrale verdediger bij Cambuur Leeuwarden in de Jupiler League en nu speelt hij in de Serie D, op klassiek Italiaanse wijze, in een verdedigingsmuur van vier met een hangende middenvelder ervoor.
Brack’s doel zes jaar geleden was spelen in de Serie C, het derde niveau van het Italiaanse profvoetbal, het werd uiteindelijk de Serie D. ‘Ik was al rond met een club in de Serie C,’ vertelt Brack. ‘Maar toen kwam er een nieuwe trainer. Zijn broer was spelersmakelaar en nam een hele zwik van zijn eigen spelers mee. Spelers die nog geen contract getekend hadden, waaronder ik dus, konden vertrekken.’ Welkom in Italië.
Najaar 2015 is Brack aan zijn zesde club toe in Italië, Polisportiva Arzachena is koploper in groep G van de Serie D, de vierde afdeling van het Italiaanse profvoetbal. De competitie is onderverdeeld in negen regionale afdelingen en is behalve het terrein van kleine lokale clubs ook de vergaarbak van vergane glorie. Venezia, Piacenza, oud club van de gebroeders Inzaghi en, na het faillissement eerder dit jaar, Parma spelen in de kelder van het Italiaanse profvoetbal.
De Serie D is een competitie waar de salarissen laag zijn en de contracten kort. Contracten hebben een maximale duur van tien maanden en er geldt een minimum salaris van E7500,– per jaar, de betere spelers verdienen vaak drie tot vier keer zoveel. ‘Twee maanden per jaar ben je werkloos, maar de secundaire arbeidsvoorwaarden zijn goed,’ verzekert Brack. ‘Je krijgt een huis van de club en je eet op de club. Wij hebben een kok die elke dag voor ons kookt, maar er zijn ook clubs waar je elke dag naar een restaurant gaat.’
Nu heeft Brack dan ook geen klagen, de thuisbasis van zijn nieuwe club is de Costa Smeralda, de jetset kust in het noorden van Sardinië. ‘Ik woon gratis in een appartement met uitzicht op zee, na de training ga ik meestal nog even zwemmen.’ Dàt is de reden dat Brack in Italië speelt, de zon schijnt, het eten is lekker, het leven is goed. ‘Ik heb gekozen voor het leven hier en niet zozeer voor het voetbal.’
Polisportiva Arzachena heeft zijn zaken goed op orde, maar dat is lang niet altijd het geval. ‘Wat veel gebeurt is dat clubs met hoge ambities aan het seizoen beginnen maar er na een paar maanden achter komen dat het geld op is of dat de resultaten tegen vallen en dan gaat de stekker eruit.’ Zo ging Sulmona, een club uit centraal Italië waar Brack in het seizoen 2012-2013 speelde failliet en was bij Fortis Trani, de club uit de hak van de Italiaanse laars waar hij het seizoen daarvoor speelde, in november het geld al op. ‘Ik heb toen het seizoen moeten uitzingen zonder geld, ik zat vast aan een contract waar ik niet onderuit kwam.’
De clubeigenaar probeerde Brack nog wel op andere gedachten te brengen en nodigde hem uit te komen praten in zijn juwelierszaak in het centrum van Trani. ‘Eenmaal binnen viel de deur in het slot en stonden er behalve de voorzitter ook twee gorilla’s in de zaak. Hij wilde dat ik het minimum contract tekende, dan betaalde hij mij 7500 euro en was hij ervan af. Dat weigerde ik, ook omdat ik het contract al naar de bond had gestuurd en niet meer terug kon. Het was wel even zweten in die zaak, maar gelukkig liep het goed af.’
Via de bond heeft de Deventer voetballer nog een zaak aangespannen tegen Fortis Trani, maar de club ging failliet en dus kon hij naar zijn geld fluiten.
Het is een mooie, zonnige, maar koude wintermiddag in Genzano. De ‘tramontana’, de valwind uit de bergen, maakt de middag steenkoud. Kleumend zitten de nog geen tweehonderd toeschouwers op de aftandse tribune. Het beton is rot en de trapleuning verroest. Het veld is een knollentuin waarvoor de terreinknecht van een willekeurige club in de Nederlandse vierde klas onderafdeling zich de ogen uit zijn kop zou schamen. De bal hobbelt over de gaten in het veld, bij elke sliding vliegen grote plaggen in het rond, van goed positiespel kan geen sprake zijn. ‘Dit is niet normaal,’ zegt Koen Brack na afloop. ‘Meestal zijn de velden veel beter.’
De overgang naar Italië was zes jaar geleden groot. In de laatste maanden in Nederland speelde Brack met Cambuur in de finale van de play-offs tegen Roda JC voor 18 duizend toeschouwers, drie maanden later in Italië voor vijftig bejaarden. En toch wil hij niet terug. ‘Ik heb deze keuze bewust gemaakt en ik heb het ook gewoon heel erg naar mijn zin.’ En dat ondanks de beroerde kwaliteit van het veld en het lage spelniveau. De Serie D speelt typisch Italiaans countervoetbal, niets ontziend verdedigen en loeren op dat ene kansje. ‘De technische basis is niet te vergelijken met Nederland, we zijn in Nederland technisch veel beter onderlegd. Hier is het echt bikkelen, daar moest ik in het begin heel erg aan wennen.’ Vooral het gemene spel viel Brack tegen. ‘Je komt veel gemene spelers tegen, in het begin had ik regelmatig mijn gezicht open liggen.’
In het Italiaanse profvoetbal komt een groot deel van de spelers uit het arme Napels, weet Brack, waar opgroeien vaak zwaar is. Veel armoede en geweld. ‘Voor veel van die jongens is het voetbal de enige uitweg, de enige manier om wat geld te verdienen voor hun familie. Helaas is het op dit niveau vaak zo dat je je geld niet krijgt als je niet wint en dus móet er gewonnen worden.’
Uit in Napels is daarom altijd lastig. Intimidatie binnen en buiten het veld. Toen Brack bij Fortis Trani speelde moest hij regelmatig naar de buurt van Napels. ‘Ik herinner me dat er altijd wat was. Eén keer hadden ze de deuren en de stoelen uit de kleedkamer gehaald zodat de trainer geen voorbespreking kon houden, daar moet ik om lachen.’ Het lachen verging Brack en zijn ploeggenoten echter toen bij een andere wedstrijd de nogal louche voorzitter van de tegenstander de kleedkamer in kwam, de deur op slot deed en hardop zei dat ‘de drie punten in Napels zouden blijven’. De wedstrijd werd niet gewonnen.
In Genzano is de zon inmiddels grotendeels achter de huizen verdwenen, de weinige supporters duiken nog verder in hun jas. Op de perstribune, blauwe houten tafeltjes gemonteerd op een halfvergaan metalen geraamte, zitten twee verslaggevers van de lokale televisie te kleumen op het beton. Een krant moet de ergste kou aan het achterwerk tegenhouden. ‘Koen Brack is een goede verdediger met een mooie lange pass, die kwalitatief boven de rest uitsteekt,’ zegt de commentator voor hij zich weer concentreert op de wedstrijd.
De gasten uit Sardinië staan na bijna een helft ploeteren op het zware veld op een 1-0 voorsprong, een hoge bal viel pardoes binnen. Het spel is niet om aan te zien. ‘Ik heb hier leren houden van lelijke overwinningen,’ lacht Brack. ‘In Nederland moest je altijd mooi spelen, hier is winnen genoeg.’
Winnen is het enige dat telt en dat kan op allerlei manieren, zeker in Italië dat de afgelopen tien jaar drie keer werd opgeschrikt door een omkoopschandaal. De laatste keer dit voorjaar, waarbij dertig teams voornamelijk uit de Serie C en D betrokken waren. ‘Het komt erg dichtbij,’ geeft Brack toe, hij speelde tegen enkele van de verdachte clubs en tegen bij het schandaal betrokken spelers. Het verbaast hem, na zijn eigen ervaringen, niet. ‘Het komt regelmatig voor dat spelers al na een paar maanden hun salaris niet meer krijgen, omdat de club financiële problemen heeft. Als je een hypotheek hebt en kinderen dan is de verleiding om in te gaan op aanbiedingen van criminelen erg groot. Ik keur het niet goed, maar snap het wel.’ Zes maanden zonder salaris, dan is vijfduizend euro voor een eigen goal erg aanlokkelijk, zelf is hij nooit benaderd. ‘Gelukkig niet, ik zou niet weten wat ik zou moeten doen. Officieel moet je dat aangeven bij de bond, maar dat is niet zo gemakkelijk, het zijn meestal niet zulke brave jongens die je dat soort aanbiedingen doen.’
Volgens de Italiaanse justitie verdienen maffiaorganisaties als de ‘Ndrangheta veel geld met het gokken op wedstrijden en benaderen zij spelers en clubs uit de lagere divisies direct om wedstrijden te manipuleren. Brack vindt het onbegrijpelijk dat je op wedstrijden in de Serie D kan gokken. ‘Als je weet dat er zoveel clubs zijn met financiële problemen en staat toch toe dat er op wedstrijden van die clubs gegokt kan worden, dan vraag je bijna om match-fixing.’
Mopperend verlaten de fans van Cynthia 1920 het stadion in Genzano. ‘Ze kunnen geen vuist maken,’ verzucht voorzitter Giovanni Liberanori. De gasten uit Sardinië winnen met 1 – 0 en blijven koploper in Groep G van de Serie D.