on March 16, 2017
‘Het gordijntje beweegt!’ De vrouw naast me knapt bijna uit elkaar van ingehouden spanning. Haar ogen zijn strak gericht op het centrum van de wereld: het centrale balkon van de Sint Pietersbasiliek in Rome. Om mij heen tienduizenden gelovigen en nieuwsgierigen uit de hele wereld en achter mij een tribune met tientallen camera’s en honderden journalisten. Dan beweegt het gordijntje achter het balkon opnieuw, een kleine delegatie van kardinalen schrijdt naar de microfoon bij de balkonrand. ‘Habemus Papam’. Het plein juicht.
Het is 13 maart 2013 en het is koud en nat in Rome. Al na vijf stemrondes kwam er witte rook uit het schoorsteentje van de Sixtijnse kapel. Verrassend snel. Net zo het verrassend als het aftreden van Paus Benedictus XVI twee weken daarvoor. Heel Rome trekt naar het St Pietersplein, Romeinen zien de Paus als hùn bisschop, en de chaos rondom het Vaticaan neemt met het uur toe. Ik zit in mediabunker onder de Sala Paolo VI, samen met nog een paar honderd collega’s van over de hele wereld. De spanning stijgt, de Poolse collega achter ons heeft problemen met zijn internetverbinding, de Colombiaanse collega iets verderop doet zeer luidruchtig zijn live bijdrage voor zijn radiostation en wij zijn bezig met montage voor de uitzending van die avond.
Het Sint Pietersplein is tot aan de rand toe gevuld als tegen acht uur het rode gordijntje opzij schuift en de Franse Kardinaal Tauran ‘Habemus Papam!’ in de microfoon roept.
‘Kardinaal Jorge Bergoglio’.
Wie? Journalisten beginnen driftig in hun papieren te zoeken.
‘En hij gaat bij de naam Franciscus.’
Een beminnelijke man stapt naar voren en zegt met zachte stem ‘Broeders en zusters, buonasera.’ Mensen om mij heen zijn ontroerd door zoveel gewoonheid. De gewoonheid en nederigheid zullen een rode draad worden in het pausschap van Franciscus. De inmiddels tachtigjarige Argentijn met Italiaanse roots probeert dicht bij de mensen te staan, predikt soberheid en hekelt de exorbitante uitgaven van enkele van zijn kardinalen. Om zijn boodschap kracht bij te zetten woont de Paus zelf niet in de luxueuze pauselijke vertrekken maar in de Domus Santa Marta, het eenvoudige gastenverblijf van het Vaticaan. Zijn warme benadering is een verademing bij zijn wat afstandelijke voorganger, Franciscus is opvallend populair bij niet-katholieken. Terwijl zijn boodschap net zo conservatief is als die van Benedictus XVI, maar de verpakking is beter.
De meeste kritiek op Franciscus komt uit onverwachte hoek, katholieken zelf. Met name conservatieve katholieke intellectuelen vinden dat Franciscus te populistisch doet. ‘Dat ‘buon pranzo’ en die opgestoken duimpjes kennen we nu wel’, hoorde ik er een zeggen. Ook zijn mededogen met vluchtelingen valt niet altijd in goede aarde, zeker niet bij rechtse politici in Italie. Deze paus is te links populistisch, vinden ze in die hoek.
Maar ondanks de kritiek heeft die bescheiden bisschop uit Buenos Aires de katholieke kerk een vriendelijker gezicht gegeven en het Vaticaan een iets progressievere koers laten varen en is Franciscus, bijna, net zo populair als Paus Johannes Paulus II.